ZWERFAFVAL

Een flink deel van het onderhoud van de Nieuwe Tuin bestaat uit het opruimen van zwerfafval. Hoewel ik geen statistiek bij hou van aangetroffen zwerfafvaleenheden, durf ik met zekerheid te stellen dat sigarettenfilters de top tien aanvoeren. Ook over de nummer twee op die lijst bestaat weinig twijfel: minigripzakjes waarin cannabis heeft gezeten. Om die zakjes te openen scheuren gebruikers ze meestal doormidden waardoor één zakje twee vervuilingseenheden oplevert.

Sigarettenfilters bevatten de kunststof celluloseactetaat. Afhankelijk van de weersomstandigheden en de plek waar zo’n filter ligt, valt het ding binnen 1 tot 15 jaar uiteen in microplastics (< 5 mm). De giftige stoffen die ook in het filter zitten (nicotine, arseen en diverse polycyclische aromatische koolwaterstoffen) zijn dan al uitgespoeld en in de bodem verdwenen. De minigripzakjes voor cannabis zijn gemaakt van low-density polyethyleen (LDPE), veelal met een dikte van 50 micron (0,05 mm). Door ultraviolet zonlicht vallen de zakjes binnen 2 tot 20 jaar uiteen in microplastics. Er zijn steeds meer onderzoeken die uitwijzen dat niet-afbreekbare microplastics het bacteriële bodemleven ingrijpend verstoren. Vandaar dat ik er gespitst op ben om sigarettenfilters en minigripzakjes in de Nieuwe Tuin te verwijderen voor ze verworden tot microplastics.

Raar genoeg heeft de hele zwerfafvaldiscussie in Nederland zich altijd toegespitst op drankenblikjes en kleine PET-flesjes. Vanwege hun felle kleuren zijn die verpakkingen nu eenmaal veel zichtbaarder dan sigarettenfilters en minigripzakjes. Zoals bekend heeft de invoering van statiegeld op PET-flesjes (1 juli 2021) en drankenblikjes (1 april 2023) een groot onbedoeld neveneffect gehad: de zakken in afvalbakken op straat worden door ‘statiegeldjagers’ kapotgescheurd om een flesje of blikje te bemachtigen. Zo creëert één statiegeldflesje of -blikje gemakkelijk 30 tot 100 nieuwe zwerfafvaleenheden. De gemeente Rotterdam gaat daarom op locaties waar veel statiegeldjagers actief zijn speciale afvalbakken plaatsen waar mensen hun lege flesjes en blikjes in kunnen deponeren. Statiegeldjagers kunnen die bakken eenvoudig leeghalen zonder nieuw zwerfafval te creëren. Of het gaat werken is hoogst ongewis. Zijn mensen op straat bereid hun afval te scheiden en zullen fanatieke statiegeldjagers de reguliere afvalbakken voortaan met rust laten?

Hoe het ook zij: elke vorm van zwerfafval is een manifestatie van (grove) onverschilligheid ten aanzien van de openbare ruimte. Afgelopen zondag bleek een gezelschap van zo’n tien personen aan de vooravond van ketikoti de Nieuwe Tuin te hebben uitgekozen voor een gezellige barbecue. Mijn vriendelijke verzoek geen rommel achter te laten werd weggelachen en straal genegeerd want de volgende dag kon ik een hele vuilniszak vullen met barbecue afval. Daar zaten overigens geen statiegeldflesjes en -blikjes tussen. Die hadden ze zelf meegenomen. Of misschien was een statiegeldjager mij voor geweest.

LITTER

A substantial part of the maintenance of the New Garden consists of cleaning up litter. Although I do not keep statistics, I can confidently say that cigarette filters are ranking supreme in the list of littered items. There is little doubt about the number two on that list: mini zip-lock bags that have contained cannabis. Users usually tear these bags in half, so that one item produces two pieces of litter.

Cigarette filters contain the plastic cellulose acetate. Depending on weather conditions and location, a cigarette filter breaks down into microplastics (< 5 mm) within 1 to 15 years. By then, the toxic chemicals that are also in the filter (nicotine, arsenic and various polycyclic aromatic hydrocarbons) have already leached into the soil. Mini zip-lock bags for cannabis are made of low-density polyethylene (LDPE), usually with a thickness of 50 microns (0.05 mm). Ultraviolet sunlight causes the bags to break down into microplastics within 2 to 20 years. More and more studies show that non-degradable microplastics significantly disrupt bacterial soil life. That is why I am keen to remove cigarette filters and mini zip-lock bags in the New Garden before they break down into microplastics.

Strangely enough, Dutch discussion on littering has always focused on beverage cans and small PET bottles. Because of their bright colours, these packagings are much more visible than cigarette filters and mini zip-lock bags. The introduction of deposit rates on PET bottles (July 1, 2021) and beverage cans (April 1, 2023) has had an unintended major side effect: ‘deposit hunters’ systematically tear apart the bags of street waste bins in search for bottles and cans. Thus one bottle or can easily produces 30 to 100 new pieces of litter. In an attempt to counter this side effect the municipality of Rotterdam has announced that special deposit waste bins will be placed on locations where many hunters are active. These bins can be emptied by deposit hunters without creating new litter. Whether it will work is highly uncertain. Are people prepared to separate their deposit and non-deposit waste items and will fanatical deposit hunters from now on leave the other street waste bins alone?

Anyway, littering is essentially a manifestation of (gross) indifference towards public space. Last Sunday, a group of about ten people had chosen the New Garden for a nice barbecue on the eve of ‘ketikoti’ (slavery memorial day). My kind request not to leave any rubbish behind was laughed off and ignored. The next day I could fill an entire garbage bag with barbecue litter. There were however no deposit bottles and cans to collect. Either the barbecuing people had taken those home themselves or a deposit hunter had already taken care of that.